Enflasyon Nedir?

Haberlerde ve gazetelerde sürekli duyduğumuz bir kelime var: Enflasyon.  

Para ile ilgili olduğu kesin ama nedir bu enflasyon?  

Hadi gelin bakalım.  Enflasyon , piyasadaki malların ve hizmetlerin fiyatlarının artmasıdır. Örneğin, geçen sene 5 liraya aldığınız dondurmanın fiyatının, bu sene 7 lira olduğunu düşünün.  Böyle bu durumda çoğu insan dondurmanın fiyat artmış diye düşünür.  Ama aslında işin doğrusu paranızın değer kaybettiğidir.  Geçen sene dondurma almak için 5 lira ödüyordunuz.  Bir başka deyişle 5 tane bir lira vererek dondurma alıyordunuz. Bu sene ise aynı dondurmaya 7 tane bir lira vermelisiniz. Bu bir liralarınızın alım gücünün düştüğünü gösterir.  Yani elinizde tuttuğunuz bir liralar  geçen sene olduğu kadar değerli değiller.  İşte dondurmanın fiyatındaki bu artışa,  başka bir değişle paramızın alım gücünün düşmesine enflasyon denir.  

Peki dondurma aynı dondurma olmasına rağmen fiyatlar neden artar? 

Piyasada fiyatlar genellikle iki sebepten artar. Üretim maliyetleri arttığı için ya da ürüne olan talep arttığı için.  Maliyetleri artınca fiyatların artması mantıklı.  Mesela sütün fiyatı artınca dondurmanın  zamlanlaması gibi.  Fiyatların artmasının bir diğer sebebiyse talebin artmasıdır. Gelin bunu da bir örnekle anlatmaya çalışalım.  Diyelim ki bir kasabada sadece 10 kişi yaşıyor olsun. Bu 10 kişinin ekmek alabilecekleri bir tanede ekmek fırını olsun. Bu 10 kişinin tamamı karınlarını doyurmak için fırıncının ürettiği etmeye ihtiyaçları var.  Ama sadece 5 kişinin bir işi ve ekmek alacak parası var. Diğer 5 kişi ise çalışmıyorlar para kazanamıyor. kasabı fırıncısı her gün sadece 5 tane ekmek üretebiliyor bu ekmeklerin parası olan kişilere tanesi 3 liradan satıp her gün toplamda 15 lira kazanıyor bu durum parası olmayanlar için üzücü gibi görünse de fırıncı ürettiği ekmeklerin tamamını satabildiği için gayet mutlu. şimdi durumu biraz değiştirelim.  Diyelim ki bir gün işsiz 5 kişiden birisi daha iş buluyor ve para kazanmaya başlıyor. Bu durumda ekmeğe para verebilecek 6 kişi oldu. Oysa ki fırıncı sadece 5 ekmek üretebiliyor. Fırıncı hemen bu talep artışı fark ediyor ve  ürettiği ekmek sayısını artırmak için biraz daha fazla çalışıp kendisini zorlayarak 6 ekmek üretmeye başlıyor. Fırıncı üretimi artırdığı için de  artık 6 kişi karnını doyurabiliyor. varsayalım ki bir gün geriye kalan 4 kişi de iş buldu ve  para kazanmaya başladı. Bu durumda 10 kişi de ekmek alabilecek paraya sahip oldu. Oysa ki fırıncı şu anda sadece 6 ekmek üretebiliyor.  Fırıncı 10 kişinin de ekmek almak istediğini görünce heyecanlanıyor.  Eğer toplam 10 ekmek üretebilirse her gün 30 lira para kazanabileceğini fark ediyor ve üretimi 6'dan 10'a çıkarmayı istiyor.  Ama ne yaparsa yapsın 6'dan daha fazla ekmek üretemiyor. Çünkü fırıncının 10 tane ekmek üretebilmek için yeni fırın alması ya da daha fazla adam çalıştırması gerekiyor. Ne yaparsa yapsın üretimi 10'a çıkaramayacağını anlayan Fırıncı, daha fazla para kazanabilmek için ekmek fiyatını arttırmaya karar veriyor. Çünkü fırıncı "Eğer 10 ekmek üretebilseydim 30 lira kazanacaktım ama fırınımda sadece 6 ekmek üretebiliyorum.  Bu kadar ekmek almak isteyen olduğuna göre,  ben bu ekmeğin fiyatını 5 liraya da çıkarsam mutlaka birileri alacaktır."  diye düşünüyor ve ertesi gün ekmek fiyatını 3 liradan 5 liraya çıkarıyor. Ertesi gün fırına ekmek almak için gelen insanlar yeni fiyat etiketini görünce şaşırıyorlar. 5 lirayı çok bulan 4 kişi ekmek almaktan vazgeçiyor ve gidiyor. Kalanlar ise fiyat artışına rağmen ekmeğe 5 lira veriyorlar. Fırıncı 6 kişiye 5 liradan ekmek satarak toplamda 30 lira para kazanmaya başladı bile.  Ekmek aynı ekmek olmasına rağmen sadece talep artışından dolayı fiyatı arttı.  İşte ekonomide bu duruma da talep kaynaklı enflasyon denir. Fiyat artışları hep olur aslında.  Bir bakıma ekonomi için de iyidir. Ama eskilerin dediği gibi fazlası zarardır.